جواب فعالیت درس دوم صفحه ۱۳ تا ۱۸ تاریخ یازدهم انسانی ؛ روش پژوهش در تاریخ؛ بررسی و سنجش اعتبار شواهد و مدارک

جواب صفحه ۱۳ و ۱۴ و ۱۵ و ۱۷ و ۱۸ تاریخ یازدهم انسانی که مربوط به سوال های درس دوم روش پژوهش در تاریخ؛ بررسی و سنجش اعتبار شواهد و مدارک از فصل ۱ تاریخ شناسی است را در حاشیه نیوز برای شما دانش آموز فعال و کوشا آماده شده است. در این قسمت به حل گام به گام پاسخ سوالات فعالیت صفحه ۱۳ و ۱۴ و ۱۵ و ۱۷ و ۱۸ تاریخ ۲ از بعثت پیامبر اسلام تا پایان صفویه یازدهم متوسطه دوم رشته انسانی می‌پردازیم.

جواب صفحه ۱۳ تا ۱۸ تاریخ یازدهم انسانی

در پاسخ فعالیت ۱ و ۲ صفحه ۱۳ تاریخ یازدهم انسانی خواهیم داشت:

در درس اول آموختید که یک کارآگاه برای روشن شدن ابعاد یک جرم نیازمند شواهد و مدارکی است. به نظر شما آیا كارآگاه بعد از یافتن هر نوع مدرک و سندی آن ها را به یک باره تأیید می کند یا آن ها را دقیقاً مورد آزمایش و بررسی قرار می دهد؟ مثلاً برخی از مدارک را به آزمایش گاه می فرستد، یا اثر انگشت را مورد بررسی قرار می دهد و ده ها اقدام دیگر… .
 به نظر شما تا چه میزان این اقدامات ضروری و با اهمیت است؟ بحث کنید.

جواب : خیر یکی از وظایف کارها بررسی مدارک و تایید مدارک موثق و درست می باشد.

بسیار مهم است چون اثبات یک اتهام در گرو مدارک مستدل است و اگر در این زمینه کم کاری شود و بی گناه گناهکار می شود و گناهکار آزاد می باشد.

فعالیت ۲ : تأمل و تبیین کنیم
فرض کنید خبری را در رسانه ای و یا از زبان برخی از افراد می شنوید و یا می خوانید. این خبر ممکن است یک مسئله ی اقتصادی، فرهنگی و یا موضوع دیگری باشد. آیا به محض شنیدن یا خواندن خبر آن را می پذیرید و یا آن که در پذیرفتن آن تأمل و درنگ می کنید؟

چه كارهایی برای تشخیص درستی و نادرستی این خبر انجام می دهید؟ آن ها را فهرست نمایید.

جواب: خیر نباید سریعا مورد پذیرش قرار گیرد و باید در این زمینه بررسی انجام داد و صحت خبر را مطمئن شویم از جمله کارهایی که به ما کمک میکند.

الف) آیا خبر با عقل جور در میآید ب ) مقایسه با سایر منابع ج) رجوع کردن به منابع دیگر خبری د) پرسیدن از افراد مطلع

در پاسخ فعالیت ۳ صفحه ۱۴ تاریخ یازدهم انسانی خواهیم داشت:

بررسی شواهد و مدارک، تأمل کنید.
این متن از كتاب مروج الذهب و معادن الجوهر اثر علی بن حسین مسعودی، مورخ بزرگ قرن چهارم است. آن را بخوانید و به سؤالات زیر پاسخ دهید.
«خاطر ما به سفر و بادیه پیمایی، به دریا و خشكی مشغول بود كه بدایع ملل را به مشاهده دریابیم و ویژگی های سرزمین را از طریق مشاهده و رؤیت توانستیم ببینیم. چنان كه دیار سند و زنگ و … چین و… را درنوردیدیم و شرق و غرب را پیمودیم. گاهی به اقصای خراسان و زمانی در قلب ارمنستان و آذربایجان و ارّان و … بودیم. روزگاری به عراق و زمانی به شام بودیم كه سیر من در آفاق و سرزمین ها چون سیر خورشید در مراحل اشراق بود.»
در جای دیگر می نویسد: «و آن كه در وطن خویش بماند و به اطلاعاتی كه از سرزمین خود گرفته قناعت كند با كسی كه عمر خود را به جهان گردی و سفر گذرانیده و دقایق و نفایس اخبار را از دست اول گرفته، برابر نتواند بود» (مروج الذهب، ج ۱، ص ۲ – ۴)

۱- با تأمل در متن بگویید به نظر شما مشاهده ی مستقیم سرزمین ها و دریافت اخبار از سرچشمه های اصلی آن در تاریخ نگاری چه اهمیتی دارد؟
۲- درباره ی مضمون پاراگراف دوم باهم گفت و گو كنید و دلایل خود را در تأیید یا رد نظر نویسنده متن بیان نمایید.

جواب: بسیار مهم می باشد چون برای مورخان دست اول بودن خبر یعنی مشاهده کردن راوی برای شان بسیار حائز اهمیت است.

در پاسخ فعالیت ۴ صفحه ۱۵ تاریخ یازدهم انسانی خواهیم داشت:

بررسی شواهد و مدارک
متن زیر از تاریخ بیهقی است. آن را بخوانید و به پرسش های زیر پاسخ دهید.
«و اخبار گذشته را در دو قسم گویند که آن را سه دیگر نشناسند: یا از کسی بباید شنید و یا از کتابی بباید خواند و شرط آن است که گوینده باید که ثقه و راست گوی باشد و نیز «خرد» گواهی دهد که آن خبر درست است … و کتاب هم چنان است که هر چه خوانده اید از اخبار که خرد آن را رد نکند شنونده آن را باور دارد و خردمندان آن را بشنوند و فراستانند … و آن کسان که سخن راست خواهند تا باور دارند ایشان را از دانایان شمرند و سخت اندک است عدد ایشان، و ایشان نیکو فراستانند و سخن زشت را بیندازند ..» 
(بیهقی، تاریخ بیهقی، ص ۶۷۳ – ۶۳۸)

۱- به نظر شما از نظر بیهقی عقل و خرد انسان چه نقشی در تشخیص اصالت و اعتبار یک خبر دارد؟

جواب: ۱) یکی از مهمترین معیارهای سنجش میداند از نظر او مغایرت عقل با روایت تاریخی دلیل محکمی بر نادرستی آن

۲- بیهقی درباره نقش خردمندان در تأیید و رد اخبار چه دیدگاهی دارد؟ 

جواب: ۲) از نظر بیهقی اخباری که از سوی خردمندان ارائه میشود مغایرتی با عقل ندارد اما انسان های که تفکر و تعلم پایینی دارند امکان بیان سخنان نامعقول زیاد است

در پاسخ فعالیت ۵ صفحه ۱۷ تاریخ یازدهم انسانی خواهیم داشت:

بحث و گفت و گو
۱- به نظر شما کدام یک از معیارها و ملاک های سنجش اخبار و اسناد تاریخی کارایی بیش تری دارد؟ چه دلیلی برای اثبات سخن خود دارید؟

جواب: مطابقت با عقل، پیش شرط نقد و بررسی یک خبر تاریخی است و در مرحله بعد، اگر سنجش درستی خبر با بافته های علوم
تجربی و انسانی و تحقیقات باستان شناسی ممکن باشد، معتبر ترین منبع محسوب می شوند.

۲- مهم ترین نتایج اعتبار سنجی منابع تاریخی چیست؟ بحث و استدلال کنید.

جواب: ۱- بافتن منابع، استاد و شواهد موثق و با اصالت برای درک یک واقعه تاریخی
۲- کنار گذاشتن اخبار غلط و نادرست و دقت در استفاده از روابات کم اعتبار
۳- پی بردن به افکار و اندیشه های نویسندگان و زمینه های نگارش اثر
۴- گشوده شدن افق نو در پژوهش های تاریخی

در پاسخ فعالیت ۶ و ۷ صفحه ۱۸ تاریخ یازدهم انسانی خواهیم داشت:

۱- به سه گروه تقسیم شوید و هر کدام در مورد یکی از روش های تاریخ نگاری بحث و بررسی کنید. مثلاً کسانی که در گروه تاریخ نگاری روایی هستند درباره امتیازات این روش دلایلی را فهرست کنند.

جواب: تاریخ و تاریخ نگاری یکی از مواردی بوده که در تمدن اسلامی به آن اهمیت داده می‌شده است. عده‌ای تاریخ را برای عبرت آموزی و عده‌ای برای ثبت جنگها و فتوحات می‌نوشتند اما در هر حال از روشهایی متفاوت برای نوشتن تاریخ استفاده می‌کردند. عده‌ای تاریخ را به روش روایی و عده‌ای به روش ترکیبی و عده‌ای به روش تحلیلی نگاشته‌اند.

۲- شما با مطالعه ی این سه روش تاریخ نگاری، کدام یک را ترجیح می دهید؟ درباره دیدگاه و نظر خود چه استدلالی دارید؟

جواب: روش روایی

در روش روایی روایات مختلف درباره یک حادثه و واقعه تاریخی با درج اسناد در کتاب تاریخ آورده می‌شود. روش روایی تاریخ نگاری از همان اوایل تاریخ اسلام آغاز گردید. زمانی که می‌خواستند سیره و احکام پیامبر را بنویسند تاریخ نگاران روایات مختلف را ضبط کردند بدون آنکه در آن دخل و تصرفی داشته باشند. بنابر این روایان و اخباران اولین مورخان عصر اسلامی محسوب می‌شوند که روایاتی متناسب با موضوع مورد بحث گرد آورند.
از اولین گروه محدثانی که به سیره پیامبر پرداختند، روایات آنرا گرد آوردند و نوشتند و آثارشان طیعه تاریخ نگاری روایی به شمار می‌رود می‌توان به «ابان‌بن‌عثمان، عروﺓ‌بن‌زبیر، شرحبیل‌بن‌سعد و محمد‌بن‌مسلم زهری» اشاره کرد که بنیان گذاران مکتب تاریخ نگاری مدینه و هم آغاز کنندگان روش روایی به شمار می‌روند. اما برجسته‌ترین نماینده روش تاریخ نگاری روایی، محمد بن ‌جریرطبری است که در تاریخ نویسی بر سلسله ژوات تاکید می‌ورزید و از نقادی روایات خودداری می‌کرد. روش تاریخ نگاری روایی بیشتر در آثار مورخان دوره اسلامی به چشم می‌خورد در واقع آنها باور نداشتند که یکی از وظایف آنها در تاریخ نگاری علاوه بر روایت بررسی و تحلیل عقلانی انها نیز هست.

روش ترکیبی

مراد از روش ترکیبی آن است که مورخ به جای ذکر روایات مختلف از راه مقایسه و ترکیب و ایجاد سازگاری میان آنها واقعه مذکور را طی یک روایت توضیح دهد. در حقیقت روش ترکیبی مربوط به دوره تالیف تاریخی است. البته کار مورخ در روش ترکیبی بسیار مشکل است و مورخ باید بر مسائل تاریخی احاطه داشته باشد تا بتواند از ترکیب روایات به حقیقت و واقعیت نزدیک گردد. و این باعث می‌شود تا بعضی روایات حذف گردند.
آغاز این روش تاریخ نگاری مشخص نیست اما در سال ۲۷۹ هجری کتاب فتوح البلدان بلاذری به این روش نگاشته شده است.

روش تحلیلی

در این روش مورخ در کنار نقل روایات غالباً ترکیبی، به تحلیل، تبیین و بررسی علل و نتایج آن می‌پردازد. اگر چه در تاریخ نگاری اسلامی نمی‌توان تاریخی تحلیلی که کاملا مصداق این تعریف باشد پیدا کرد اما بعضی تواریخ را می‌توان یافت که دیدگاه‌های تحلیلی در آنها دیده می‌شود. از جمله آثاری که می‌توان در زمره آثار تحلیلی قرار داد می‌توان به «تجارب الامم ابوعلی مسکویه» اشاره کرد آنچه کتاب تجارب الامم را ممتاز کرده دیدگاه مسکویه نسبت به تاریخ و هدف از آن و نیز روش استدلال و نگرش فلسفی اوست.
دیدگاه او در تاریخ عملی و اخلاقی بوده و تاریخ بشر را آزمایشگاهی برای تحصیل تجربه می‌دانسته است. کتاب تاریخ بیهقی هم مدر زمره آثار تحلیلی قرار می‌گیرد. بیهقی به تحلیل جزئیات بعضی حوادث توجه داشته و آگاهانه بدان پرداخته است. ار جمله در داستان بر دار کردن حسنک وزیر، بیهقی به تحلیل اوضاع و احوال دربار غزنویان و مقایسه آن با احوال برمکیان و قتل آنان پرداخته است.

بحث و گفت و گو
از نظر شما روش سال شماری و روش موضوع محوری چه امتیازاتی نسبت به یک دیگر دارند؟ بحث و گفت و گو کنید.

جواب: در روش سال شماری تاریخ حوادث و اتفاقات ثبت شده موجود است و می توان به آن استناد کرد و در روش موضوع محوری، اتفاق یا حادثه مربوطه به طور کامل تشریح می شود.

در پاسخ پرسش های نمونه صفحه ۱۸ تاریخ یازدهم انسانی خواهیم داشت:

۱- سنجش اعتبار و نقد روایت کننده چرا و چگونه صورت می گیرد؟

جواب: ۱- چون برای پژوهشگران و مورخان روایت کننده بسیار مهم است آنها ویژگی های هویتی، گرایش فکری، مذهبی و سیاسی ، سطح علم او را بررسی میکنند و همچنین علايق راوی را نیز مد نظر میگیرند تا کشف کنند چرا خبر را تقل کرده است و همچنین محل زندگی و فاصله آن تا محل رخداد برای آنها مهم است تا متوجه شوند خود او خبر را نقل کرده است یا خیر

۲- سه مورد از معیارهای سنجش اعتبار منابع تاریخی را توضیح دهید.

جواب: ۲- الف) مطاليق بودن با عقل ب ) مقایسه و تطبیق با سایر منابع و شواهد ج) بررسی گزارش ها بر اساس زمان و مکان

۳- روش تاریخ نگاری روایی و ترکیبی را مقایسه کنید.

جواب: ۳- تاریخ نگاری ترکیبی به صورتی است که مورخ منابع زیادی را در رابطه با یک رخداد بررسی میکند و در نهایت چکیده و وجه اشتراک آنها را در غالب به نوشته بیان مینماید بدون ذکر منابع در این نوع تاریخ نگاری برخی جزییات حذف میشوند اما در تاریخ روایی مورخ روایت های مختلف از یک حادثه را با ذکر منابع بیان میکند در واقع این تاریخ نگاران بدون هیچ نظری و دیدگاهی روایت های مختلف را بیان مینمایند

۴- مهم ترین نمایندگان تاریخ نگاری تحلیلی و ترکیبی را نام ببرید.

جواب: ۴- تاریخ نگاری تحلیلی: تاریخ بیهقی، مروج الذهب، تجارب الأمم ابو علی مسکویه تاریخ نگاری ترکیبی: بلاذری با کتاب فتوح البلدان و دینوری نویسنده اخبار الطوال

در این بخش، مروری بر جواب صفحه ۱۳ تا ۱۸ تاریخ یازدهم انسانی انجام داده شد. با اضافه کردن عبارت “حاشیه نیوز” در آخر جستجوهای درسی خود در گوگل، به بهترین پاسخ ها دسترسی خواهید داشت. لطفاً به خاطر داشته باشید که ابتدا سعی کنید پاسخ سوالات را خودتان بیابید و سپس برای بررسی صحت آن به این پاسخ ها مراجعه کنید. اگر سوالی دارید، آن را در قسمت دیدگاه بپرسید تا معلمان و کارشناسان ما به آن پاسخ دهند.