جواب فعالیت صفحه ۵۰ تا ۶۴ فصل چهارم زیست دهم تجربی ؛ گردش مواد در بدن
جواب صفحه ۵۰ و ۵۱ و ۵۲ و ۵۳ و ۵۶ و ۵۷ و ۵۸ و ۵۹ و ۶۲ و ۶۳ و ۶۴ زیست دهم تجربی که مربوط به سوال های درس گفتار ۱ و ۲ و ۳ فصل ۴ گردش مواد در بدن است را در حاشیه نیوز برای شما دانش آموز فعال و کوشا آماده شده است. در این قسمت به حل گام به گام پاسخ سوالات فعالیت صفحه ۵۰ و ۵۱ و ۵۲ و ۵۳ و ۵۶ و ۵۷ و ۵۸ و ۵۹ و ۶۲ و ۶۳ و ۶۴ زیست دهم متوسطه دوم رشته تجربی می‌پردازیم.
جواب صفحه ۵۰ تا ۶۴ زیست دهم تجربی
در پاسخ فعالیت ۱ صفحه ۵۰ و ۵۱ زیست دهم خواهیم داشت:
تشریح قلب گوسفند
وسایل و مواد لازم: قلب سالم گوسفند، تشتک تشریح، قیچی، گمانه (سوند) شیار دار
الف) مشاهدۀ شکل ظاهری: سطح پشتی، شکمی، چپ و راست قلب را مشخص کنید.
جواب: تشریح قلب گوسفند:
نشانه‌های سطح پشتی: ۱) حالت‌های برآمده دارد. (محدب)
۲) رگ‌های اکلیلی (کرونر) در آن حالت اریب است.
۳) در این سطح بیشتر سرخرگ‌ها دیده می‌شوند.
نشانه‌های سطح شکمی: ۱) حالت صاف یا تخت دارد.
۲) رگ اکلیلی در آن حالت عمودی دارد.
۳) در این سطح بیشتر سیاهرگ‌ها دیده می‌شوند.
تشخیص سمت چپ و راست قلب: ۱) قرار دادن سطح پشتی روی سینه و سطح شکمی به سمت جلو در این حالت چپ و راست قلب مطابق دست‌های چپ و راست است.
۲) سمت چپ قلب ضخامت بیشتری دارد و با لمس کردن دیواره آن را می‌توان تشخیص داد.
۳) با وارد کردن سوند به داخل سرخرگ‌ها و ادامه آن که به کدام حفره قلب وارد می‌شود. از سرخرگ آئورت سوند به سمت بطن چپ و از سرخرگ شش سوند به سمت راست قلب هدایت می‌شوند.
ضخامت دیواره قلب در بطن‌ها را باهم مقایسه کنید. چرا بطن چپ، دیواره قطور‌تری دارد؟
جواب: انرژی مورد نیاز برای خروج خون از بطن چپ بیشتر از بطن راست است؛ در نتیجه بافت ماهیچه‌ای بطن چپ قطورتر از بطن راست است.
رگ‌های اکلیلی را مشاهده و آنها را در جلو و عقب قلب، مقایسه کنید.
جواب: این شریان‌ها خون را به بیشتر عضله بطن چپ می رسانند. بطن چپ مسئول پمپاژ خون به تمام قسمت های بدن است. بنابراین عضلات آن بیشتر از بطن راست است. شریان های کرونری راست معمولا کوچکتر هستند و خون را به قسمت پایینی قلب و بطن راست می رسانند. بطن راست خون را به ریه‌ها پمپاژ می‌کند، شریان‌های کرونر (کرونری) ساختاری مشابه تمام شریان‌های بدن دارند، فقط در این شریان‌ها خون در فاصله زمانی بین ضربان‌های قلب (حالت استراحت قلب) جریان دارد.
در بالای قلب، سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها قابل مشاهده‌اند. دیوارهسرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها را با هم مقایسه کنید.
جواب: دیواره سرخرگ‌ها ضخیم‌تر از دیواره‌ی سیاهرگ‌ها است. اگر سرخرگ‌ها را با انگشت فشار دهیم و رها کنیم، دوباره به حالت اول بر می‌گردند، ولی دیواره سیاهرگ‌ها روی هم خوابیده است.
– با واردکردن سوند یا مداد به داخل رگ‌ها و اینکه به کجا می‌روند، می‌توان آنها را از یکدیگر تمیز داد.
ب) مشاهدۀ بخش‌های درونی قلب
– سوند شیاردار را از دهانه سرخرگ ششی به بطن راست وارد کنید. دیواره سرخرگ و بطن را در امتداد سوند، با قیچی ببرید. با باز کردن آن، دریچه سینی، سه‌لختی، برآمدگی‌های ماهیچه‌ای و طناب‌های ارتجاعی را می‌توان دید.
– به همین روش، سرخرگ آئورت و بطن چپ را شکاف دهید و جزئیات بطن چپ را مشاهده کنید.
– در ابتدای سرخرگ آئورت، بالای دریچۀ سینی، می‌توانید دو ورودی سرخرگ‌های اکلیلی را ببینید.
– با عبور دادن سوند از میان دریچه‌های دولختی و سه‌لختی به سمت بالا و بریدن دیواره در مسیر سوند، می‌توانید دیوارۀ داخلی دهلیزها و سیاهرگ‌های متصل به آنها را بهتر ببینید.
به دهلیز چپ، چهار سیاهرگ ششی و به دهلیز راست، سیاهرگ‌های زبرین، زیرین و سیاهرگ اکلیلی وارد می‌شود. اگر رگ‌های قلب از ته بریده نشده باشد، با گمانه به راحتی می‌توان آنها را تشخیص داد.
در پاسخ فعالیت ۲ صفحه ۵۲ زیست دهم خواهیم داشت:
با توجه به شکل بافت گرهی در قلب، اهمیت دو مورد زیر را در کار قلب توضیح دهید:
۱) فرستادن پیام از گره دهلیزی بطنی به درون بطن، با فاصله زمانی انجام می‌شود.
جواب: در این گره، پیام حدود 0.10 ثانیه به تأخیر افتاده و سپس ارسال می شود. اهمیت فاصله زمانی در اختیار داشتن زمان کافی برای پر شدن بطن‌ها است. در این دوره خون از دهلیزها وارد بطن ها می شود و بطن ها پر از خون می شوند.
۲) انقباض بطن‌ها از قسمت پایین آنها شروع می‌شود و به سمت بالا ادامه می‌یابد.
جواب: چون بطن‌ها خون را به سمت بالا و به درون سرخرگ‌ها می‌فرستند برای تخلیه کامل بطن بهتر است انقباض از پایین شروع و به سمت بالا ادامه یابد.
در پاسخ فعالیت ۳ صفحه ۵۳ زیست دهم خواهیم داشت:
با توجه به چرخه ضربان قلب، به موارد زیر پاسخ دهید:
الف) در هر مرحله از چرخه قلبی، وضعیت دریچه‌های قلبی را بررسی، و باز یا بسته بودن آنها را مشخص کنید.
جواب: به طور کلی در هنگام استراحت یا دیاستول (انبساط) قلب، دریچه سه لتی بسته می شود و فقط خون وارد دهلیز می شود. به طور طبیعی، دریچه دهلیزی باز می شود و اجازه می دهد خون از دهلیزها به بطن ها جریان یابد.
در سیستول دهلیزی، دریچه های دهلیزی بطنی هنوز باز هستند و خون بطن ها را به طور کامل پر می کند و دریچه های سه لتی بسته هستند.
در طی سیستول بطنی، نیروی انقباضی بطن، دریچه دهلیزی بطنی بسته و دریچه سینی را در ابتدای شریان باز می کند.
ب) با توجه به زمان‌های مشخص شده در چرخه قلبی، تعداد ضربان طبیعی قلب را در دقیقه محاسبه کنید.
جواب: با توجه به آنکه برای انجام هر چرخه قلبی 0/8 ثانیه زمان لازم است:
در پاسخ فعالیت ۴ صفحه ۵۳ زیست دهم خواهیم داشت:
گفتیم که برون‌ده قلبی در بزرگسالان، در حالت استراحت حدود پنج لیتر در دقیقه است. با توجه به تعداد ضربان قلب در دقیقه، حجم ضربه‌ای را بر حسب میلی‌لیتر محاسبه کنید.
جواب: برون ده قلبی = حجم ضربه‌ای × تعداد ضربان‌ها در یک دقیقه
قلب در هر دقیقه 75 بار می‌زند. (ضربان دارد)
برون ده قلب = 5 لیتر = 5000 میلی‌لیتر
5000 = حجم ضربه‌ای × 75
66 = حجم ضربه‌ای
در پاسخ فعالیت ۵ صفحه ۵۶ زیست دهم خواهیم داشت:
اندازه‌گیری فشار خون
دستگاه‌های اندازه‌گیری فشار خون انواع زیادی دارند، از جمله عقربه‌ای و جیوه‌ای که انواع رقمی (دیجیتال) هم به آنها اضافه شده است. یکی از انواع آن را به کلاس بیاورید و با کمک معلم خود فشار خون هم کلاسان را اندازه‌گیری کنید.
جواب: نحوه استفاده از فشارسنج دیجیتال:
۱- کاف را دور بازو یا مچ خود بپیچید و دستگاه را روشن کنید.
۲- دکمه را فشار دهید تا باد کن فعال شود و یا در مدل نیمه اتوماتیک پمپ دستی را فشار دهید. هنگامی که کاف پر است، دستگاه به طور خودکار شروع به تخلیه هوا می کند.
۳- به صفحه نمایش دیجیتال نگاه کنید. فشار خون سیستولیک (سیستولیک) و دیاستولیک (دیاستولیک) نمایش داده می شود. عدد را طوری بنویسید که فشار خون سیستولیک (سیستولیک) در بالا و دیاستولیک (دیاستولیک) در پایین باشد. (به عنوان مثال میلی متر جیوه).
۴- دکمه رهاسازی را فشار دهید تا کاف کاملا جدا شود.
ساختار دستگاه بسیار حساس است و حرکات بدن یا ضربان نامنظم قلب در دقت تاثیر می گذارد.
در پاسخ فعالیت ۶ صفحه ۵۷ زیست دهم خواهیم داشت:
در مورد اینکه آیا نوشیدن قهوه بر فشارخون افراد تأثیر می‌گذارد یا نه، پژوهشی را طراحی کنید و با همکاری گروه درسی خود، آن را انجام دهید و نتیجه را در کلاس ارائه کنید.
جواب: نوشیدن بیش از حد قهوه باعث افزایش فشار خون و افزایش سیستول (انقباض) عضله قلب می شود.
شرح آزمایش: برای این کار از یکی از دوستان خواستیم که داوطلب شود ابتدا فشار خون او را در شرایط عادی اندازه گیری و ثبت کردیم. بعد خیلی قهوه نوشید. و اندکی بعد دوباره چند بار فشار خونش را اندازه گرفتیم. سپس نتایج به دست آمده را ثبت و مقایسه کردیم.
در پاسخ فعالیت ۷ صفحه ۵۸ زیست دهم خواهیم داشت:
پیوسته بودن مویرگ‌ها در مغز و نا پیوسته بودن آنها در مغز استخوان چه مزیتی دارد؟
جواب: در اندام‌هایی که مویرگ‌های ناپیوسته دارند مانند کبد، منافذ زیاد‌تر و گشاد‌تر می‌باشند، زیرا در این مویرگ‌ها لازم است مواد زیادی بین اندام و مویرگ مبادله شود.
در پاسخ فعالیت ۸ صفحه ۵۹ زیست دهم خواهیم داشت:
مشاهدۀ گردش خون در بالۀ دمی ماهی
بدن یک ماهی کوچک را در پنبۀ خیس بپیچید به‌طوری که فقط بالۀ دمی آن بیرون باشد. ماهی را در ظرف پتری قرار دهید که مقداری آب دارد. روی بالۀ دمی، یک تیغه بگذارید تا بالۀ دمی گسترده شود و ماهی تکان نخورد. مجموعه را روی صفحۀ میکروسکوپ طوری قرار دهید که نور از بالۀ دمی عبور کند. ابتدا با بزرگ‌نماییِ کم و سپس با بزرگ‌نمایی متوسط، آن را مشاهده کنید.
– با توجه به معکوس بودن تصویر در میکروسکوپ، چگونه می‌توانید سرخرگ و سیاهرگ را در بالۀ دمی، تشخیص دهید؟
جواب: در باله دمی، شریان‌ها رگ‌های خونی هستند که خون را به نوک باله می برند و سیاهرگ ها رگ‌هایی هستند که خون را از باله می گیرند. اگر از میکروسکوپ استریومیکروسکوپ یا میکروسکوپ تشریحی استفاده می کنید، تصویر برگردانده نمی شود و آنچه را می‌بینید جهت آن صحیح است.
– گزارشی از آنچه مشاهده می‌کنید به معلم خود ارائه کنید.
– پس از پایان کار، ماهی را به آب برگردانید.
در پاسخ فعالیت ۹ صفحه ۶۲ زیست دهم خواهیم داشت:
به نظر شما چرا در انسان و بسیاری از پستانداران، گویچه‌های قرمز، هسته و بیشتر اندامک‌های خود را از دست می‌دهند؟
جواب: در انسان و بسیاری از پستانداران، گلبول های قرمز برای ساختن هموگلوبین بیشتر، هسته و بیشتر اندامک های خود را از دست می دهند. برخی از پستانداران مانند سگ و شتر دارای سلول های هسته قرمز هستند.
چرا غشای گویچه‌های قرمز در دو طرف، حالت فرورفته دارد؟
جواب: جذب و آزادسازی اکسیژن در سطح گلبول های قرمز خون اتفاق می افتد. سطح این سلول ها، هنگامی که گلبول های قرمز رشد می کنند، هسته و اندامک های خود را از دست می دهند، می تواند مقدار زیادی هموگلوبین در سیتوپلاسم تولید کند که می تواند کار انتقال گازهای تنفسی را انجام دهد. فرورفتن این سلول ها نسبت سطح به حجم را افزایش داده است تا کارایی سلول افزایش یابد و در مواقع لزوم بتوان آنها را خم کرد و از مویرگ ها عبور کرد وگرنه نمی تواند به راحتی در طول مویرگ ها حرکت کند.
محصور بودن هموگلوبین در غشای گویچه‌های قرمز چه اهمیتی دارد؟
جواب: هموگلوبین می تواند در آب حل شود. اگر داخل گلبول های قرمز نباشند، فشار اسمزی خون افزایش می یابد یا هموگلوبین در پلاسما تجزیه و دفع می‌شد.
در پاسخ فعالیت ۱۰ صفحه ۶۳ زیست دهم خواهیم داشت:
شاید برگه‌های جواب آزمایش خون را دیده باشید. در این برگه‌ها اطلاعات زیادی در مورد یاخته‌ها و ترکیبات خون وجود دارد. یکی از این برگه‌ها را بررسی کنید و با توجه به آن، به سؤالات زیر پاسخ دهید:
۱) تعداد طبیعی هریک از یاخته‌های خونی (WBC و RBC) و گِرده‌ها (PLT) را در واحد اندازه‌گیری میکرو لیتر (μL) مشخص کنید.
۲) میزان انواع لیپیدهایی را که در آزمایش خون سنجیده می‌شود؛ مشخص کنید.
۳) گفتیم که روزانه تقریباً یک درصد گویچه‌های قرمز تخریب می‌شود. با توجه به تعداد RBC اگر حجم کل خون ما پنج لیتر باشد، روزانه چه تعداد از این یاخته‌ها تخریب می‌شوند و باید جایگزین شوند؟
در پاسخ فعالیت ۱۱ صفحه ۶۴ زیست دهم خواهیم داشت:
مشاهدۀ یاخته‌های خونی قرمز و سفید
– با کمک معلم و رعایت نکات ایمنی، گسترش خونی تهیه کنید.
– در صورتی که امکانات لازم برای رنگ‌آمیزی یاخته‌های خونی در آزمایشگاه شما وجود دارد، گسترش خونی تهیه شده را رنگ آمیزی کنید.
– همچنین می‌توانید از نمونه‌‌های آماده یاخته‌های خونی که رنگ‌آمیزی شده‌اند نیز استفاده کنید و انواع یاخته‌های خونی را در آن تشخیص دهید.
جواب: با تهیه گسترش خونی، رنگ‌آمیزی آن و سپس مشاهده آن در زیر میکروسکوپ، می‌توان انواع یاخته‌های خونی را مشاهده کرد. برای رنگ‌آمیزی یاخته‌های خونی، می‌توان از رنگ‌هایی مثل گیمسا استفاده کرد.
در این بخش، مروری بر جواب صفحه ۵۰ تا ۶۴ زیست دهم تجربی انجام داده شد. با اضافه کردن عبارت “حاشیه نیوز” در آخر جستجوهای درسی خود در گوگل، به بهترین پاسخ ها دسترسی خواهید داشت. لطفاً به خاطر داشته باشید که ابتدا سعی کنید پاسخ سوالات را خودتان بیابید و سپس برای بررسی صحت آن به این پاسخ ها مراجعه کنید. اگر سوالی دارید، آن را در قسمت دیدگاه بپرسید تا معلمان و کارشناسان ما به آن پاسخ دهند.
