آموزش و سرگرمی

جواب معنی شعر خوانی صفحه ۴۴ و ۴۵ ادبیات فارسی دهم ؛ همای رحمت

جواب صفحه ۴۴ و ۴۵ ادبیات فارسی دهم که مربوط به سوال های شعر خوانی همای رحمت از فصل ۲ است را در حاشیه نیوز برای شما دانش آموز فعال و کوشا آماده شده است. در این قسمت به حل گام به گام پاسخ سوالات معنی شعر صفحه ۴۴ و ۴۵ فارسی دهم می‌پردازیم.

جواب صفحه ۴۴ و۴۵ ادبیات فارسی دهم

در پاسخ معنی شعر صفحه ۴۴ و ۴۵ فارسی دهم خواهیم داشت:

۱- علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را  / که به ماسوا فکندی همه سایه هما را

معنی: ای علی، ای پرنده مهربانی و خوشبختی، تو چه نشانهای از خداوند هستی که سایه خوشبختی را بر همه موجودات افکندهای.
قلمرو زبانی:
هما
: پرندهای از راسته شکاریان که در زبان پهلوی به معنی فرخنده است
آیت: نشانه
چه: صفت پرسشی
را: حرف اضافه
ماسوا: ماسواءاالله، آنچه غیر از خداست، تمام مخلوقات
رحمت: مهربانی
فکندی: افکندی، انداختی.
قلمرو ادبی:
هما
: نماد خوشبختی و سعادت، استعاره از حضرت علی (ع)
تلمیح: اشاره به باور پیشینیان که هما را سبب سعادت میدانستند.
سایه بر کسی افکندن: کنایه از این مورد عنایت قرار دادن
واج آرایی: «ا»
تکرار: هما.

۲- دل اگر خداشناسی همه در ر خ علی بین / به علی شناختم من به خدا قسم خدا را

معنی: ای دل اگر میخواهی خداوند را به درستی بشناسی، به حضرت علی بنگر. به خدا سوگند که من از طریق علی، خدا را شناختم.
قلمرو زبانی:
دل
: منادا
رُخ: چهره
به خدا قسم: به خدا سوگند ]میخورم[، حذف به قرینه معنوی
خدا: به ترتیب در نقشهای «مفعول
قلمرو ادبی:
دل
: جانبخشی، مجاز از انسان
دل، رخ: تناسب
واج آرایی (نغمه حروف): «خ»
تکرار (واژهآرایی): خدا، علی.

۳- برو ای گدای مسکین در خانه علی زن / که نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را

معنی: ای گدای تهیدست، نزد امام علی (ع) برو و از او کمک بخواه؛ زیرا او به خاطر بخشندگی و جوانمردی اش، انگشترش را به گدا میدهد.
قلمرو زبانی:
گدا
: فقیر، نیازمند
مسکین: بیچاره، تهیدست
کرم: جوانمردی، بخشندگی
را: حرف اضافه به معنای «به»
قلمرو ادبی:
در خانه کسی را زدن
: کنایه از یاری خواستن از او
نگین: مجاز از انگشتری
تکرار (واژهآرایی): گدا
نگین پادشاهی به کسی
دادن: کنایه از بسیار بخشنده بودن.
تلمیح: اشاره به انگشتر بخشیدنِ حضرت علی به گدا در حال خواندن نماز (إنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَهُمْ رَاکِعُونَ) سوره مائده، آیه ۵۵.
پیام: بخشندگی و جوانمردی حضرت علی (ع).

۴- به جز از علی که گوید به پسر که قاتل من /  چو اسیر توست اکنون به اسیر کن مدارا

معنی: به جز امام علی (ع) چه کسی به پسرش میگوید که با قاتل من که اسیر توست، خوشرفتاری کن. (= بهجز او کسی نمیگوید…)
قلمرو زبانی:

بیت سه جمله است.
پسر: امام حسن (ع)
قاتل: ابن ملجم مرادی
مدارا: خوشرفتاری، با نرمی رفتار کردن
در این بیت پرسش انکاری به کار رفته است.
که گوید: «که» به معنای چه کسی، ضمیر پرسشی
که قاتل من…: «که» حرف ربط.
قلمرو ادبی:
تلمیح به داستان ضربت خوردن حضرت علی (ع) و سفارش وی به مدارا با ابن ملجم
اسیر: تکرار (واژهآرایی)
واج آرایی (نغمهحروف): «ک»
پیام: گذشت حضرت علی (ع)

۵- به جز از علی که آرد پسری ابوالعجایب  / که عَلَم کند به عالم شهدای کربلا را

معنی: به جز علی (ع) چه کسی پسری شگفت انگیز همچون امام حسین (ع) دارد که بتواند شهدای کربلا را در جهان پرآوازه و معرف کند. (جز علی کسی نمیتواند…)
قلمرو زبانی:
بیت دو جمله است.
آرد: به جهان میآورد
پسر: امام حسین (ع)
ابوالعجایب: پدر شگفتی ها، بسیار شگفت انگیز
عَلَم: پرچم
(هم آواست با واژه اَلَم: درد)
در این بیت پرسش انکاری به کار رفته است.
که (مصراع نخست): چه کسی، ضمیر پرسشی
که (مصراع دوم): حرف ربط
پسر، شهدا: مفعول.
قلمرو ادبی:
علم کردن: کنایه از سرشناس و نامآور کردن
تلمیح به رخداد کربلا
علم، عالم: جناس ناقص افزایشی (ناهمسان).

۶- چو به دوست عهد بندد ز میان پاکبازان / چو علی که میتواند که به سر برد وفا را

معنی: از میان پاکبازانی با دوست (=خدا) پیمان دوستی و وفاداری بسته اند، همچون علی چه کسی میتواند وفاداری را به انجام برساند؟
قلمرو زبانی:
«چو» (در مصراع نخست)
: هنگامی
دوست: دلبر، یار
عهد: پیمان
پاک: کامل، تمام
پاکباز: پاکباخته، آن که همه هستی خود را میبازد.
«چو» (در مصراع دوم): مانند، حرف اضافه
علی: متمم
که میتواند: پرسش انکاری، کسی نمیتواند.
«که» نخست: ضمیر پرسشی، چه کسی
«که» دوم: حرف ربط
عهد و وفا: تناسب.
قلمرو ادبی:
به سر بردن وفا: کنایه از باوفا بودن
واج آرایی: ر

۷- نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت  / متحیّرم چه نامم شَهِ ملک لافَتی را

معنی: نه میتوانم او را خدا بنامم نه میتوانم او را بشر بگویم، حیرانم و ماندهام که شاه سرزمین جوانمردی را چه بنامم.
قلمرو زبانی:
«ش» در توانمش
: مفعول
متحیر: حیرت زده، سرگشته
متحیّرم: متحیّر هستم
مُلک: سرزمین، پادشاهی
شه: شاه (مفعول)
مُلک: سرزمین، کشور
فَتی: جوان
الفَتی: جوانمردی نیست.
قلمرو ادبی:
ملک الفتی: اضافه تشبیهی
شَهِ مُلک لافَتی: استعاره از امام علی (ع)
مصراع دوم: تلمیح به عبارت «الفتی الله علی؛ السیف الله ذوالفقار» (هیچ جوانمردی جز علی نیست، هیچ شمشیری جز ذوالفقار نیست.)
نه، توانمش: تکرار (واژه آرایی)
واج آرایی «ن»

۸- چه زنم چو نای هر دم ز نوای شوق او دم /  که لسان غیب خوشتر بنوازد این نوا را

معنی: چرا من مثل نِی، هر لحظه از شوق او سخن بگویم؛ زیراکه حافظ این آهنگ را بهتر می نوازد و اشتیاقم را بهتر بیان میکند.
قلمرو زبانی:

بیت دو جمله دارد و هر دو به شیوه بلاغی است
چه: چرا
چو: مانندِ، حرف اضافه
نای: نی (متمم)
نوا: سرود، آواز، آهنگ
شوق: اشتیاق
که: زیرا (حرف ربط)
لسان غیب: لقب حافظ شیرازی
بنوازد: مینوازد
نهاد: ۱.من (حذف به قرینه لفظی)، ۲.لسان غیب
نای، بنوازد، نوا: تناسب.
قلمرو ادبی:
مصراع اول: تشبیه، جانبخشی
نای: ایهام تناسب (۱ -گونهای ساز ۲ -گلو که با «دم» دوم تناسب دارد.)
«دَم» (نخست): مجاز از لحظه
«دَم»دوم: سخن (دم، دم: جناس تام یا همسان)
زدن: ایهام تناسب در معنای ساز زدن با واژه «نای» و «نوا» تناسب دارد.
تکرار (واژهآرایی): نوا
واج آرایی (نغمه حروف): «ن».

۹- «همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی /  به پیام آشنایی بنوازد آشنا را»

معنی: تمام شب امید دارم که نسیم صبحگاهی پیامی از دوست بیاورد و با آن از من دلجویی کند.
قلمرو زبانی:

بیت دو جمله است.
همه شب: سراسر شب، تمام شبها
«آشنا»ی نخست: امام علی (ع)
«آشنا»ی دوم: حافظ
نواختن: نوازش کردن، دلجویی کردن
شب و صبح: تضاد
نهاد: ۱ .من (حذف به قرینه لفظی) ۲ .نسیم صبحگاهی.
قلمرو ادبی:
نسیم: نماد پیام رسانی
تضمین: شهریار، این بیت از شعر حافظ را در ضمن سروده خویش آورده است.
نسیم صبحگاهی آشنا را بنوازد: تشخیص و استعاره
واج آرایی: «ا»، «ن».

۱۰- ز نوای مرغ یا حق بشنو که در دل شب / غم دل به دوست گفتن چه خوش است شهریارا

معنی: ای شهریار، آواز مرغ یا حق را بشنو؛ زیرا در نیمه های شب، غم درون را به دوست گفتن، بسیار خوشایند است.
قلمرو زبانی:

بیت سه جمله دارد. (بشنو، است، شهریارا)
نوا: سرود، آواز، نغمه
مرغ: پرنده
مرغ یا حق: گونهای جغد که هنگام آواز خواندن، انگارواژه «حق»را تکرارمیکند.
شهریارا: ای شهریار (شهریا: منادا+الفِ ندا)
شهریار: نام هنری، تخلَصِ محمّدحسین بهجت تبریزی.
قلمرو ادبی:
دل شب
: اضافه استعاری، میانه شب
دل دوم: مجاز از انسان
دل، دل: جناس تام (همسان).

سید محمد حسین بهجت تبریزی (‌شهریار )

در این بخش، مروری بر جواب صفحه ۴۴ و ۴۵ فارسی دهم انجام داده شد. با اضافه کردن عبارت “حاشیه نیوز” در آخر جستجوهای درسی خود در گوگل، به بهترین پاسخ ها دسترسی خواهید داشت. لطفاً به خاطر داشته باشید که ابتدا سعی کنید پاسخ سوالات را خودتان بیابید و سپس برای بررسی صحت آن به این پاسخ ها مراجعه کنید. اگر سوالی دارید، آن را در قسمت دیدگاه بپرسید تا معلمان و کارشناسان ما به آن پاسخ دهند.


دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

هجده + دو =

دکمه بازگشت به بالا